ویترکتومی

✅ این مقاله توسط دکتر معصومه سجادی بازبینی علمی شده است.

آیا تا به حال نام عمل "ویترکتومی" را شنیده‌اید؟ شاید برایتان عجیب به نظر برسد، اما این عمل جراحی یکی از پیشرفته‌ترین و حیاتی‌ترین روش‌ها برای درمان مشکلات جدی شبکیه و زجاجیه چشم است. اگر به شما گفته‌اند که نیاز به این عمل دارید، حتماً سؤالات زیادی در ذهنتان شکل گرفته است: "ویترکتومی دقیقاً چیست؟" "دوره نقاهت آن چقدر طول می‌کشد؟" و از همه مهم‌تر، "کی می‌توانم دوباره واضح ببینم؟" نگران نباشید، شما تنها نیستید. در این مقاله جامع، قصد داریم به تمامی این سؤالات به زبانی ساده و قابل فهم پاسخ دهیم و شما را با تمام جنبه‌های این عمل جراحی، از نحوه انجام آن تا مراقبت‌های پس از عمل و زمان بازگشت بینایی، آشنا کنیم. با ما همراه باشید تا با آگاهی کامل و آرامش خاطر، این مسیر درمانی را طی کنید.

ویترکتومی چیست و چگونه انجام می‌شود؟

ویترکتومی یک عمل جراحی میکروسکوپی است که برای درمان بیماری‌های جدی شبکیه و زجاجیه چشم انجام می‌شود. زجاجیه (ویتره) یک ماده ژله‌ای شفاف است که فضای بین عدسی و شبکیه را پر می‌کند. زمانی که این ماده یا شبکیه دچار مشکلاتی مانند خونریزی، عفونت، یا جداشدگی می‌شوند، ویترکتومی به عنوان راه‌حلی برای بازگرداندن بینایی یا جلوگیری از کاهش بیشتر آن به کار می‌رود. برخلاف عمل‌هایی مانند عمل پی آر کی یا عمل لیزیک چشم که بر روی سطح قرنیه تمرکز دارند، ویترکتومی یک جراحی پیچیده‌تر و عمیق‌تر است که در داخل کره چشم انجام می‌شود.

فرآیند دقیق عمل ویترکتومی

این عمل تحت بیهوشی موضعی یا عمومی انجام می‌شود و معمولاً بین یک تا دو ساعت طول می‌کشد. جراح با استفاده از ابزارهای بسیار ظریف و کوچک، سه برش میکروسکوپی در بخش سفیدی چشم (صلبیه) ایجاد می‌کند. از طریق این برش‌ها، ابزارهایی برای ورود به داخل چشم و برداشتن ماده ژله‌ای زجاجیه وارد می‌شوند. پس از برداشتن زجاجیه، جراح به شبکیه دسترسی پیدا می‌کند و با استفاده از لیزر یا سایر ابزارها، مشکلات شبکیه مانند سوراخ، پارگی یا خونریزی را برطرف می‌سازد. در نهایت، به جای زجاجیه، ماده‌ای مانند گاز، هوا یا روغن سیلیکون تزریق می‌شود تا شبکیه را در جای خود نگه دارد.

کاربردهای درمانی ویترکتومی

ویترکتومی برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌های چشمی استفاده می‌شود. یکی از رایج‌ترین کاربردهای آن، درمان رتینوپاتی دیابتی است که به دلیل خونریزی در چشم و ایجاد بافت‌های فیبروتیک روی شبکیه، باعث کاهش بینایی در افراد دیابتی می‌شود. این عمل همچنین برای ترمیم پارگی‌ها و سوراخ‌های شبکیه، درمان جداشدگی شبکیه، برداشتن اجسام خارجی از داخل چشم، و همچنین درمان عفونت‌های داخلی چشم (اندوفتالمیت) به کار می‌رود.

دوره نقاهت عمل ویترکتومی

دوره نقاهت پس از عمل ویترکتومی اهمیت بسیار زیادی دارد و رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشک در این مرحله، کلید موفقیت‌آمیز بودن جراحی است. این دوره معمولاً چندین هفته طول می‌کشد و شامل مراقبت‌های ویژه‌ای است که بیمار باید به دقت آن‌ها را دنبال کند. پس از عمل، چشم ممکن است قرمز، حساس و کمی متورم باشد و این علائم به مرور زمان بهبود می‌یابند.

مراقبت‌های حیاتی در دوره نقاهت

پس از جراحی، بیمار باید از قطره‌های چشمی که توسط پزشک تجویز شده است به طور منظم استفاده کند تا از عفونت جلوگیری کرده و التهاب را کاهش دهد. استفاده از محافظ چشم در هنگام خواب و دوری از فعالیت‌های سنگین مانند بلند کردن اجسام سنگین و ورزش‌های شدید در هفته‌های اول بسیار مهم است. همچنین، پزشک ممکن است برای بیمارانی که گاز یا هوا به جای زجاجیه تزریق شده، توصیه به پوزیشن‌گیری خاصی (مانند خوابیدن به پهلو یا به صورت) کند تا حباب گاز به درستی بر روی شبکیه فشار وارد کند.

محدودیت‌های رفتاری در دوران بهبودی

در دوران نقاهت، برخی از فعالیت‌های روزمره باید به طور موقت متوقف شوند. رانندگی، به خصوص در روزهای اول، ممنوع است تا بینایی به ثبات برسد. همچنین، شنا کردن یا رفتن به استخر به دلیل خطر عفونت تا زمانی که پزشک اجازه نداده، توصیه نمی‌شود. از مالیدن یا فشار دادن چشم به شدت باید خودداری کرد، زیرا این کار می‌تواند باعث آسیب به محل جراحی شود. برای بیماران با حباب گازی، پرواز با هواپیما به دلیل تغییرات فشار ممنوع است.

برگشت بینایی بعد از عمل ویترکتومی

زمان بازگشت بینایی پس از عمل ویترکتومی برای هر فرد متفاوت است و به عواملی مانند شدت بیماری اصلی، سلامت عمومی بیمار و نوع ماده‌ای که به جای زجاجیه تزریق شده، بستگی دارد. این فرآیند تدریجی است و نباید انتظار داشت که دید بلافاصله پس از جراحی به حالت طبیعی بازگردد.

تأثیر نوع ماده تزریقی بر بینایی

اگر گاز یا هوا به داخل چشم تزریق شده باشد، دید بیمار به صورت تاری و موج‌دار خواهد بود، زیرا نور به درستی از حباب گاز عبور نمی‌کند. این حباب به تدریج طی چند هفته جذب می‌شود و جای آن را مایع طبیعی چشم می‌گیرد. با جذب شدن حباب گاز، بینایی به تدریج بهبود می‌یابد. در صورت استفاده از روغن سیلیکون، دید بیمار تاری کمتری دارد، اما ممکن است تا زمانی که روغن خارج نشود، مقداری تاری یا دید دوتایی باقی بماند.

زمان‌بندی تقریبی بهبود بینایی

تاری دید بعد از عمل ویترکتومی

تاری دید پس از عمل ویترکتومی یک پدیده کاملاً طبیعی و موقتی است. این تاری به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که درک آن‌ها به بیماران کمک می‌کند تا با آرامش بیشتری دوره نقاهت را پشت سر بگذارند. همانطور که پیشتر گفته شد، وجود حباب گاز یا روغن در داخل چشم یکی از اصلی‌ترین دلایل تاری دید است.

دلایل تاری دید موقتی

علاوه بر وجود مواد جایگزین زجاجیه، تاری دید ممکن است به دلیل تورم قرنیه یا شبکیه باشد. در طی عمل جراحی، دستکاری بافت‌ها و تزریق مایعات می‌تواند باعث تورم موقتی شود که با گذشت زمان فروکش می‌کند. همچنین، استفاده از برخی قطره‌های چشمی یا حساسیت به نور نیز می‌تواند به تاری دید موقت دامن بزند.

مدیریت تاری دید در دوره نقاهت

برای کمک به کاهش تاری دید، بیمار باید دستورالعمل‌های پزشک را به دقت دنبال کند. استفاده منظم از قطره‌های چشمی، استراحت کافی برای چشم‌ها، و خودداری از مالیدن چشم‌ها بسیار مؤثر است. اگر تاری دید ناگهانی بدتر شد یا با درد شدید و فلاش‌های نوری همراه بود، باید فوراً به پزشک اطلاع داد، زیرا این علائم ممکن است نشانه‌ای از عوارض جدی‌تر مانند جداشدگی مجدد شبکیه باشند.

سوالات متداول

۱. آیا عمل ویترکتومی دردناک است؟

این عمل معمولاً تحت بیهوشی موضعی یا عمومی انجام می‌شود، بنابراین بیمار در طول جراحی هیچ دردی احساس نمی‌کند.

۲. هزینه عمل ویترکتومی چقدر است و آیا بیمه آن را پوشش می‌دهد؟

هزینه عمل ویترکتومی به عوامل مختلفی مانند کلینیک یا بیمارستان، پزشک جراح، و نوع بیهوشی بستگی دارد. در بسیاری از موارد، این عمل به دلیل ماهیت درمانی و حیاتی بودن، تحت پوشش بیمه‌های درمانی قرار می‌گیرد.

۳. آیا بعد از عمل ویترکتومی می‌توانم از لنزهای تماسی استفاده کنم؟

استفاده از لنزهای تماسی در دوره نقاهت، به خصوص در هفته‌های اول، توصیه نمی‌شود تا چشم فرصت کافی برای بهبودی داشته باشد.

کلام آخر

عمل ویترکتومی یک راهکار درمانی مؤثر برای مشکلات جدی چشمی است که می‌تواند به بازیابی بینایی کمک شایانی کند. با این حال، موفقیت این عمل به شدت به رعایت دقیق دستورالعمل‌های پس از جراحی و صبر و حوصله در دوره نقاهت بستگی دارد. اگر در مورد این عمل نگرانی‌هایی دارید یا به دنبال مشاوره‌ای تخصصی هستید، کلینیک چشم پزشکی نور مطهری با کادری مجرب و تجهیزات پیشرفته آماده است تا بهترین خدمات را به شما ارائه دهد. به یاد داشته باشید که سلامتی چشمان شما مهم‌ترین اولویت است و با دریافت مشاوره از متخصصین مجرب، می‌توانید با آرامش خاطر گام‌های درمانی را بردارید.