آستیگمات چشم

✅ این مقاله توسط دکتر محمدمهدی زعفرانی بازبینی علمی شده است.

آیا تا به حال برایتان پیش آمده که هنگام خواندن یک متن یا نگاه کردن به یک چراغ در شب، تصویر را تار، کشیده و یا چندگانه ببینید؟ اگر چنین تجربه‌ای داشته‌اید، احتمالاً با عارضه‌ای به نام آستیگماتیسم روبرو هستید. این مشکل بینایی، که یکی از شایع‌ترین عیوب انکساری چشم است، به دلیل شکل نامنظم قرنیه یا عدسی چشم ایجاد می‌شود. شاید این سؤال در ذهنتان شکل گرفته باشد که "آیا آستیگماتیسم قابل درمان است؟" یا "آیا راهی برای بهبود آن در خانه وجود دارد؟" در این مقاله، به تمامی این سؤالات به زبانی ساده و قابل فهم پاسخ می‌دهیم و شما را با علل، علائم و روش‌های مختلف درمانی، از جمله راهکارهای خانگی و جراحی، آشنا می‌کنیم.

علل آستیگمات چشم چیست؟

آستیگماتیسم یک عیب انکساری رایج است که اغلب به دلیل شکل غیرعادی قرنیه یا عدسی چشم ایجاد می‌شود. در حالت طبیعی، قرنیه و عدسی چشم شکلی گرد و کروی دارند، مانند یک توپ بیسبال. این شکل کروی باعث می‌شود که نور به صورت متقارن و در یک نقطه واحد روی شبکیه متمرکز شود و تصویر واضحی ایجاد کند. اما در چشم‌های آستیگمات، شکل قرنیه یا عدسی بیشتر شبیه به یک توپ فوتبال است؛ یعنی در یک جهت بیشتر خمیده و در جهت دیگر کمتر. این نامنظمی باعث می‌شود که نور در چند نقطه مختلف روی شبکیه متمرکز شود و تصویر کشیده و تار به نظر برسد.

عوامل ژنتیکی و وراثتی

یکی از مهمترین دلایل آستیگماتیسم، عوامل ژنتیکی و وراثتی است. این عارضه اغلب از والدین به فرزندان به ارث می‌رسد و معمولاً از بدو تولد وجود دارد. بنابراین، اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به آستیگماتیسم باشد، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد.

شرایط مرتبط با چشم

• کراتوکونوس (قوز قرنیه): یک بیماری نادر اما جدی است که در آن قرنیه به تدریج نازک شده و به شکل مخروطی در می‌آید. این تغییر شکل باعث ایجاد آستیگماتیسم شدید و نامنظم می‌شود.
• جراحات یا جراحی‌های چشم: آسیب‌های وارده به چشم یا انجام برخی جراحی‌های چشم مانند عمل لیزیک چشم (در موارد بسیار نادر و به عنوان عارضه) می‌توانند باعث تغییر شکل قرنیه و ایجاد آستیگماتیسم شوند.

روش های درمان آستیگمات چشم در خانه

بسیاری از افراد به دنبال راهکارهایی برای درمان آستیگماتیسم در خانه هستند، اما باید به این نکته توجه کرد که هیچ روش خانگی یا ورزشی نمی‌تواند شکل فیزیکی قرنیه یا عدسی چشم را تغییر دهد. آستیگماتیسم یک مشکل ساختاری است و تنها با روش‌های اصلاحی مانند عینک، لنز یا جراحی قابل درمان است. با این حال، برخی تمرینات و عادات می‌توانند به کاهش خستگی چشم و بهبود علائم موقت کمک کنند.

تمرینات چشمی

اگرچه این تمرینات آستیگماتیسم را درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند به تقویت عضلات چشم و کاهش خستگی ناشی از تلاش برای تمرکز کمک کنند:

• تمرین تغییر تمرکز: یک مداد را در فاصله ۱۵ سانتی‌متری از صورت خود نگه دارید و روی آن تمرکز کنید. سپس، نگاه خود را به یک شیء دور در اتاق تغییر دهید و دوباره روی مداد تمرکز کنید. این کار را ۱۰ بار تکرار کنید.
• تمرین ۸ انگلیسی: یک عدد ۸ انگلیسی بزرگ را در هوا یا روی یک دیوار فرضی تصور کنید. با چشمان خود، این مسیر را به آرامی دنبال کنید. این تمرین به انعطاف‌پذیری عضلات چشم کمک می‌کند.
• قانون ۲۰-۲۰-۲۰: هنگام کار با کامپیوتر یا مطالعه طولانی، هر ۲۰ دقیقه، به مدت ۲۰ ثانیه به یک شیء در فاصله ۲۰ فوتی (حدود ۶ متر) نگاه کنید. این کار به استراحت عضلات چشم کمک می‌کند.

راهکارهای تغذیه‌ای و سبک زندگی

یک رژیم غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای سلامت چشم، می‌تواند به حفظ سلامت کلی بینایی کمک کند:

• ویتامین A: در سبزیجاتی مانند هویج، اسفناج و کلم پیچ یافت می‌شود.
• ویتامین C: در میوه‌هایی مانند پرتقال، توت‌فرنگی و کیوی موجود است.
• روی (Zinc): در گوشت قرمز، مغزها و حبوبات یافت می‌شود.

همچنین، داشتن خواب کافی، کاهش استرس و محافظت از چشم‌ها در برابر نور خورشید با استفاده از عینک آفتابی، به حفظ سلامت چشم‌ها کمک می‌کند.

تفاوت آستیگمات و ضعیفی چشم

یکی از سردرگمی‌های رایج بین افراد، تفاوت بین آستیگماتیسم و سایر عیوب انکساری چشم مانند نزدیک‌بینی و دوربینی است. به طور کلی، هر سه این موارد نوعی از ضعیفی چشم محسوب می‌شوند، اما تفاوت اصلی در نحوه تأثیر آن‌ها بر بینایی و علت ایجادشان است.

تعریف و مکانیسم هر یک

نزدیک‌بینی و دوربینی به دلیل انحنای کلی قرنیه یا طول کره چشم ایجاد می‌شوند. در نزدیک‌بینی، نور در جلوی شبکیه متمرکز می‌شود و باعث تاری دید دور می‌شود. در دوربینی، نور در پشت شبکیه متمرکز می‌شود و باعث تاری دید نزدیک می‌شود. در مقابل، آستیگماتیسم به دلیل نامنظم بودن شکل قرنیه ایجاد می‌شود و باعث می‌شود که نور در چندین نقطه روی شبکیه متمرکز شود و دید در تمام فواصل تار و کشیده به نظر برسد.

علائم کلیدی برای تشخیص تفاوت

سوالات متداول

۱. آیا آستیگماتیسم در طول زمان بدتر می‌شود؟

آستیگماتیسم اغلب در کودکی و نوجوانی تغییر می‌کند و در بزرگسالی ثابت می‌شود. با این حال، در برخی موارد نادر مانند قوز قرنیه، ممکن است با گذشت زمان بدتر شود. مراجعه منظم به چشم‌پزشک برای معاینه و بررسی تغییرات شماره چشم بسیار مهم است.

۲. بهترین روش برای درمان قطعی آستیگماتیسم چیست؟

بهترین و تنها راه درمان قطعی آستیگماتیسم، جراحی‌های لیزری مانند عمل لیزیک چشم، پی آر کی (PRK) یا فمتو لیزیک است. این جراحی‌ها با تغییر شکل قرنیه، مشکل اصلی آستیگماتیسم را برطرف می‌کنند. همچنین، کاشت لنزهای داخل چشمی نیز می‌تواند برای اصلاح آستیگماتیسم‌های شدید مؤثر باشد.

۳. آیا استفاده از لنزهای تماسی برای آستیگماتیسم متفاوت است؟

بله، برای اصلاح آستیگماتیسم نیاز به لنزهای تماسی مخصوصی به نام لنزهای "توریک" است. این لنزها دارای طراحی ویژه‌ای هستند که انحنای نامنظم قرنیه را جبران کرده و نور را به درستی روی شبکیه متمرکز می‌کنند. انتخاب نوع لنز باید با نظر چشم‌پزشک انجام شود.

کلام آخر

آستیگماتیسم یک عیب انکساری چشم شایع است که با وجود آن، دید در تمام فواصل تار، کشیده و چندگانه می‌شود. اگرچه هیچ راهکاری برای درمان آستیگماتیسم در خانه وجود ندارد، اما با شناخت علائم و مراجعه به موقع به پزشک، می‌توان آن را به راحتی با عینک، لنزهای تماسی یا جراحی‌های لیزری اصلاح کرد. به یاد داشته باشید که سلامت چشم‌ها سرمایه‌ای ارزشمند است و نباید آن را نادیده گرفت. برای دریافت مشاوره تخصصی و انتخاب بهترین روش درمانی، می‌توانید به کلینیک چشم پزشکی نور مطهری مراجعه کنید. این کلینیک با بهره‌گیری از متخصصان مجرب و جدیدترین تجهیزات، آماده ارائه بهترین خدمات برای حفظ و ارتقاء بینایی شماست. به یاد داشته باشید، دید بهتر، زندگی بهتر را به همراه دارد.