عمل آب سیاه چشم چقدر طول میکشد؟
آیا تا به حال نام "آب سیاه" یا گلوکوم (Glaucoma) را شنیده‌اید؟ این بیماری یکی از علل اصلی نابینایی برگشت‌ناپذیر در سراسر جهان است، اما متأسفانه در مراحل اولیه هیچ علامت واضحی ندارد و به همین دلیل به آن لقب "دزد خاموش بینایی" داده‌اند. گلوکوم زمانی رخ می‌دهد که فشار داخل چشم (IOP) به طور خطرناکی بالا می‌رود و به عصب بینایی حساس آسیب می‌رساند. اگرچه درمان‌های اولیه شامل قطره‌های چشمی و لیزر هستند، اما گاهی اوقات برای کنترل فشار چشم و جلوگیری از آسیب بیشتر، نیاز به عمل جراحی آب سیاه چشم اجتناب‌ناپذیر می‌شود. اما در این لحظه حساس که تصمیم به جراحی گرفته‌اید، شاید اصلی‌ترین نگرانی شما این باشد: عمل آب سیاه چشم چقدر طول میکشد؟ آیا یک پروسه‌ی طولانی و پیچیده است؟ در این مقاله جامع و تخصصی، به شما کمک می‌کنیم تا با انواع روش‌های جراحی گلوکوم، مدت زمان هر یک، روند بهبودی و مراقبت‌های حیاتی پس از آن آشنا شوید. این اطلاعات به شما آرامش خاطر می‌دهند تا با دیدی باز و مطمئن، قدم در مسیر درمان بگذارید.
گلوکوم یا آب سیاه چیست و چرا به جراحی نیاز داریم؟
آب سیاه یک گروه از بیماری‌های چشمی است که باعث آسیب تدریجی و برگشت‌ناپذیر به عصب بینایی می‌شود و معمولاً با فشار بالا در داخل چشم همراه است. چشم برای حفظ شکل و تغذیه خود، به طور مداوم مایعی به نام زلالیه تولید می‌کند که باید از طریق کانال‌های زهکشی خارج شود. در بیماران مبتلا به گلوکوم، این سیستم زهکشی مسدود یا ناکارآمد می‌شود و مایع در چشم انباشته شده و فشار افزایش می‌یابد. جراحی گلوکوم زمانی توصیه می‌شود که قطره‌های چشمی و درمان‌های لیزری نتوانند فشار داخل چشم را به حد ایمن و هدف‌گذاری شده کاهش دهند. هدف اصلی از جراحی، ایجاد یک مسیر جدید یا بهبود مسیرهای موجود برای خروج زلالیه از چشم است تا فشار کنترل شود و از آسیب بیشتر به عصب بینایی جلوگیری گردد.
تفاوت زمان عمل آب سیاه با روش‌های مختلف
پاسخ به این سوال که عمل آب سیاه چشم چقدر طول میکشد؟ به شدت به نوع روش جراحی انتخابی بستگی دارد. در دنیای جراحی گلوکوم، روش‌های مختلفی با درجات تهاجم و پیچیدگی متفاوت وجود دارد:
1. ترابکولکتومی (Trabeculectomy)
این روش که به عنوان استاندارد طلایی جراحی آب سیاه شناخته می‌شود، یک مجرای جدید برای خروج مایع از داخل چشم به فضایی زیر ملتحمه ایجاد می‌کند و مایع در آنجا جذب می‌شود. عمل ترابکولکتومی به دلیل حساسیت‌های بالا در ساختن مسیر جدید، معمولاً بین 45 تا 90 دقیقه طول میکشد. این جراحی یک مسیر دائمی و مؤثر برای تخلیه ایجاد می‌کند و اغلب برای موارد پیشرفته‌تر و پرخطر گلوکوم استفاده می‌شود.
2. شنت‌ها و کاشت ایمپلنت‌ها (Glaucoma Drainage Devices)
در این روش، یک لوله کوچک یا شنت (مانند والو احمد) در چشم کار گذاشته می‌شود تا مایع زلالیه را از داخل چشم به یک مخزن زیر ملتحمه هدایت کند. این جراحی‌ها معمولاً پیچیده‌تر هستند و برای بیمارانی که جراحی‌های قبلی موفقی نداشته‌اند یا دارای گلوکوم‌های خاص هستند، به کار می‌روند. عمل کاشت شنت نیز معمولاً بین 60 تا 90 دقیقه به طول می‌انجامد.
3. جراحی‌های کم تهاجمی گلوکوم (MIGS)
جراحی‌های MIGS (Minimally Invasive Glaucoma Surgery) یک مجموعه از روش‌های جدید هستند که از برش‌های بسیار کوچک استفاده می‌کنند و هدف آن‌ها بهبود جریان طبیعی مایع است. این روش‌ها شامل کاشت ریزشنت‌ها یا ایجاد برش‌های ریز در سیستم زهکشی هستند. از آنجا که این جراحی‌ها بسیار کمتر تهاجمی هستند، معمولاً بسیار سریع‌تر انجام می‌شوند و در صورتی که به تنهایی انجام شوند، ممکن است تنها 15 تا 30 دقیقه زمان ببرند.
مدت زمان بستری بعد از عمل آب سیاه چشم
خوشبختانه، جراحی‌های مدرن آب سیاه، چه ترابکولکتومی و چه کاشت شنت، در اکثر موارد به صورت سرپایی یا با یک شب اقامت در بیمارستان انجام می‌شوند. این بدان معناست که مدت زمان بستری بعد از عمل آب سیاه چشم در حالت عادی بسیار کوتاه است. بیمار بلافاصله پس از به هوش آمدن و اطمینان پزشک از وضعیت پایدار چشم و فشار خون، مرخص می‌شود. این امر به دلیل پیشرفت در تکنیک‌های بیهوشی موضعی و روش‌های جراحی کمتر تهاجمی است. با این حال، در صورت نیاز به کنترل دقیق‌تر فشار چشم یا در موارد پیچیده که ممکن است نیاز به تزریق یا تنظیمات خاص باشد، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد بیمار یک شب را در بیمارستان بماند تا اطمینان کامل حاصل شود.
مراقبت‌های بعد از عمل آب سیاه چشم
موفقیت طولانی‌مدت عمل جراحی آب سیاه چشم به طور مستقیم با رعایت دقیق مراقبت‌های بعد از عمل توسط بیمار مرتبط است. در روزهای اولیه، مهم‌ترین بخش درمان شامل استفاده منظم و دقیق از قطره‌های چشمی است که برای کنترل التهاب و جلوگیری از عفونت تجویز می‌شوند. بیمار باید از فعالیت‌هایی که فشار چشم را به طور ناگهانی افزایش می‌دهند، مانند خم شدن شدید، بلند کردن اجسام سنگین، یا سرفه و عطسه‌ی شدید، خودداری کند. همچنین، برای محافظت از چشم در برابر ضربه و فشار، استفاده از محافظ چشم هنگام خواب و در طول روزهای ابتدایی ضروری است. معاینات مکرر و منظم پس از عمل برای تنظیم قطره‌ها و اطمینان از عملکرد صحیح مسیر جدید تخلیه (به ویژه در ترابکولکتومی) حیاتی است.
دوره نقاهت و مشاهده نتایج نهایی جراحی
در حالی که جراحی آب سیاه خود نسبتاً سریع است، دوره نقاهت و زمانی که نتایج نهایی مشاهده می‌شوند، می‌تواند طولانی‌تر باشد. بلافاصله پس از عمل، دید بیمار معمولاً تار و تاریک است که این امر طبیعی است و ناشی از التهاب و تغییرات فشار چشم است. بهبود دید ممکن است چند هفته طول بکشد و در این مدت، فشار چشم به صورت مکرر توسط پزشک تنظیم می‌شود. در ترابکولکتومی، ممکن است برای اطمینان از عملکرد صحیح مسیر تخلیه، نیاز به تنظیم بخیه‌ها باشد. نتایج نهایی جراحی – یعنی تثبیت فشار چشم در حد مطلوب و جلوگیری از پیشرفت آسیب – معمولاً پس از 2 تا 3 ماه کاملاً مشخص می‌شوند، زمانی که التهاب به طور کامل فروکش کرده و چشم بهبود یافته باشد.
سوالات متداول
1. آیا عمل آب سیاه چشم دردناک است؟
پاسخ: خیر، جراحی آب سیاه چشم معمولاً تحت بی‌حسی موضعی (تزریق مواد بی‌حس کننده در اطراف چشم) یا در موارد خاص تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود، بنابراین شما در طول عمل هیچ دردی احساس نخواهید کرد.
2. آیا پس از جراحی آب سیاه، نیاز به استفاده از قطره‌های چشمی دارم؟
پاسخ: بله. پس از جراحی، بیمار باید به طور منظم از قطره‌های چشمی حاوی آنتی‌بیوتیک و کورتیکواستروئید استفاده کند. قطره‌های آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از عفونت و قطره‌های کورتیکواستروئید (ضدالتهاب) برای کنترل التهاب در محل جراحی و اطمینان از عملکرد صحیح مسیر جدید تخلیه، حیاتی هستند.
3. آیا جراحی آب سیاه بینایی از دست رفته را برمی‌گرداند؟
پاسخ: متأسفانه، جراحی آب سیاه بینایی از دست رفته را که به دلیل آسیب به عصب بینایی رخ داده است، برنمی‌گرداند. هدف اصلی از جراحی، توقف آسیب بیشتر و حفظ بینایی باقی‌مانده است.
کلام آخر
اگر شما یا عزیزانتان با بیماری گلوکوم دست و پنجه نرم می‌کنید و نیاز به مشاوره تخصصی یا جراحی دارید، کلینیک چشم پزشکی نور مطهری با سابقه‌ای درخشان در جراحی‌های گلوکوم و بهره‌گیری از به‌روزترین تکنیک‌ها و تجهیزات، آماده ارائه خدمات جامع و تخصصی برای کنترل و درمان بیماری آب سیاه است. به خاطر داشته باشید، برای نجات بینایی، هرگز دیر نیست که بهترین تصمیم را بگیرید.
